મંત્રનો અર્થ એવો ધ્વનિ છે, જેનો અર્થ છે કે માનસિક સુખાકારી છે, તેમ શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે કે ‘મનઃ તરયતિ ઇતિ મંત્રઃ’ એટલે કે મનને પોષણ આપનારો ધ્વનિ જ મંત્ર છે. આવા પરોપકારી અવાજો વેદમાં શબ્દોના સંયોજનથી ઉત્પન્ન થયા હતા. તેવી જ રીતે, બીજ મંત્રો એ મંત્રોના ટૂંકા સ્વરૂપ છે, જે મંત્રો સાથે લાગુ કરવામાં આવે ત્યારે ઉત્પ્રેરક તરીકે કાર્ય કરે છે. એકંદરે, બીજ મંત્રને મંત્રની પ્રાણશક્તિ કહી શકાય.
જો તમે આ બીજ મંત્રોનો અર્થ શોધો છો, તો તે સીધો સમજાતો નથી, પરંતુ તેમના જાપ કરવાથી આંતરિક શક્તિઓનો વિકાસ થાય છે. આ મંત્રોના પ્રભાવથી તમારી આસપાસ સકારાત્મક ઉર્જા ફરવા લાગે છે.
લક્ષ્મી બીજ મંત્ર
ઓમ હ્રીં શ્રી લક્ષ્મીભ્યો નમઃ ।
આ મંત્રમાં ઓમ એ પરમપિતા, પરમ આત્માની શક્તિનું પ્રતીક છે. હ્રીમ માયાબીજ છે, તેમાં હિમ શિવ, પ્રકૃતિ, નાદ વિશ્વમાતા અને બિંદુ સુખહરણ છે, તેનો અર્થ છે કે હે શિવસમાન માતા, આદ્યશક્તિ, મારા દુ:ખ દૂર કરો. શ્રી લક્ષ્મી એ બીજ છે જેમાં મહાલક્ષ્મી માટે આનો ઉપયોગ થાય છે, આ મંત્રની આરધના અને પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, તેથી ધ્વનિ જગતમાતાને આહ્વાન કરે છે, બિંદુને દુ:ખ દૂર કરનાર માનવામાં આવે છે. એકંદરે શ્રી એટલે કે, હે ઐશ્વર્યની દેવી, દેવી લક્ષ્મી, મારા દુ:ખ દૂર કરો અને મારા જીવનમાં સમૃદ્ધિની કમી ન રહે. લક્ષ્મીભયો નમઃ તેનો ઉપયોગ મા લક્ષ્મીને નમન કરતી વખતે કરવામાં આવ્યો છે.
સમગ્ર બીજ મંત્રનો અર્થ છે, હે પરમ પિતા પરમાત્મા, હે મહામાયા, હે માતા લક્ષ્મી, મારા દુ:ખ દૂર કરો, મારા જીવનને સમૃદ્ધ અને સમૃદ્ધ કરો.
મહા લક્ષ્મી મંત્ર
ઓમ શ્રી કમલે કમલાલય પ્રસીદ પ્રસીદ ઓમ ‘શ્રી હ્રીં શ્રી’ મહાલક્ષ્માય નમઃ
કોઈપણ મંત્રનો હેતુ સંબંધિત દેવતાને પ્રસન્ન કરવાનો હોય છે જેથી કરીને ઉક્ત દેવતાની કૃપા જળવાઈ રહે. આ મહામંત્રનો જાપ દેવી લક્ષ્મીને પ્રસન્ન કરવા માટે પણ કરવામાં આવે છે. ખાસ કરીને ઋણ મુક્તિ માટે આ મંત્ર ખૂબ જ અસરકારક માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે કમલગટ્ટેની માળા સાથે દરરોજ આ મંત્રનો જાપ કરવાથી દેવાનો બોજ દૂર થાય છે અને દેવી લક્ષ્મીની કૃપા બની રહે છે.
મંત્રના પહેલા ભાગ ‘શ્રી હ્રીં શ્રી’ અને પાછળના ભાગ ‘શ્રી હ્રીં શ્રીં મહાલક્ષ્માય નમઃ’નો અર્થ માતા લક્ષ્મીના બીજ મંત્રમાં સમજાવવામાં આવ્યો છે. કમલા કમલયે પ્રસીદ પ્રસીદમાં પણ દેવી લક્ષ્મીની પ્રાર્થના કરીને તેમને પ્રસન્ન કરવા અને તેમનો પ્રસાદ મેળવવાની કામના કરવામાં આવી છે. આ મંત્રને સંપુટ મંત્ર પણ કહી શકાય કારણ કે તેમાં સંપુટ મૂકવામાં આવી છે.
લક્ષ્મી ગાયત્રી મંત્ર
શ્રી મહાલક્ષ્મયી ચ વિદ્મહે વિષ્ણુ પતન્યાય ચ ધીમહિ તન્નો લક્ષ્મી પ્રચોદયાત્.
મા લક્ષ્મીનો આ લક્ષ્મી ગાયત્રી મંત્ર પરિવારમાં સુખ-સમૃદ્ધિ માટે પણ ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે.
ઓમ એટલે ભગવાન અથવા પરમ પિતા, પરમ આત્મા, માતા મહાલક્ષ્મી, જે ભગવાન શ્રી હરિ એટલે કે ભગવાન વિષ્ણુની પત્ની છે, અમે તેમની સંભાળ રાખીએ છીએ, દેવી લક્ષ્મી આપણને સાચા માર્ગ પર ચાલવાની પ્રેરણા આપે. એટલે કે આપણે મા મહાલક્ષ્મીને યાદ કરીએ છીએ અને તેમના આશીર્વાદ આપણા પર રહે તેવી પ્રાર્થના કરીએ છીએ. આ લક્ષ્મી ગાયત્રી મંત્રનો જાપ કરવાથી જલ્દી પદ, ધન, કીર્તિ અને ભૌતિક સુખ-સુવિધાઓમાં વૃદ્ધિ થાય છે.