પૂજા કર્યા બાદ મૂર્તિની આરતી ઉતારવામાં આવે છે. દેવમૂર્તિ સમક્ષ આરતીના થાળને વર્તુળાકાર ફેરવવામાં આવે છે. હિન્દુ સંસ્કૃતિમાં પૂજા, ધાર્મિક વિધિ, હવન, યજ્ઞ, વગેરેમાં દીવો કરીને આરતી કરવાનું વિધાન છે. પૂજા થાળીમાં કપૂર મૂકીને પણ આરતી કરવામાં આવે છે. આરતી માટે દીવો કે થાળી કેવી રીતે રાખવી અને સંબંધિત દેવતાઓ સમક્ષ તેને કેવી રીતે રોલ કરવી જોઈએ તેની પણ વિધિ અને રીત છે.
દીવાની આરતી કરતી વખતે, દીવા ને પોત પોતાના ઇષ્ટદેવ દેવતાની સામે એવી રીતે ફેરવવો જોઈએ કે ફરતી વખતે જ્યારે આકૃતિનું નિર્માણ થઇ જાય છે ત્યારે જ આરતીને સફળ માનવામાં આવે છે. આરતીની પ્લેટ અથવા દીપક આરતી પછી આપણી જમણી બાજુ પર બીજા લોકોને આરતી હેતુ માટે આપવી જોઈએ. જુદા જુદા દેવી-દેવતાઓની સામે દીવાઓ ધોવા માટે વિવિધ સંખ્યાઓ પણ છે, જે નીચે મુજબ છે:
- ભગવાન શિવ સામે ત્રણ કે પાંચ વાર ઉતારવી
- ભગવાન ગણેશ સામે બાર વાર ઉતારવી
- ભગવાન રૂદ્ર સામે ચૌદ વાર ઉતારવી
- ભગવાન સૂર્ય સામે સાત વાર ઉતારવી
- ભગવતી દુર્ગા સામે નવ વાર ઉતારવી
- બીજા દેવતાઓ સામે સાત વાર ઉતારવી
આરતી માટે પદ્મ પુરાણમાં કહ્યું છે કે કંકુ, કપૂર, ઘી,અને ચંદનની સાત પાંચ બત્તી બનાવવી કે રૂ અને ઘીની બત્તી બનાવી શંખ , ઘંટ વગેરે વગાડતા આરતી કરવી જોઈએ. ભગવાનની આરતી પૂરી થયા પછી થાળની ચારે બાજુ જળ ફેરવવુ જોઈએ, જેથી આરતી શાંત થઈ જાય છે.જો આરતીને ફેરવવાની વિધિમાં કોઈ મુશ્કેલી હોય તો આગળ આપેલ વિધિથી કોઈ પણ દેવી કે દેવતાની આરતી કરી શકાય છે.
નાભિ દેશમાં બે વાર અને મુખમંડળમાં એક વાર ઉતારવી જોઈએ. આ ક્રમને સાત વાર કરવી જોઈએ. સૌથી પહેલા ભગવાનની મૂર્તિના ચરણોમાં ચાર વાર નાભિમાં બે વાર અને મુખમંડળમાં એક વાર ઉતારવી જોઈએ. એ પછી દેવમૂર્તિના સામે આરતીને ગોળાકાર સાત વાર ઉતારવી જોઈએ.